Kawa z mlekiem czy bez? Jaka jest zdrowsza?

Skąd wzięła się kawa po irlandzku? Przepis z małego lotniska, który podbił świat

Jednego z mroźnych wieczorów zimą 1943 roku z nieistniejącego już dziś lotniska Foynes w zachodniej Irlandii, położonego niedaleko dzisiejszego portu lotniczego w Shannon, wystartował samolot do Kanady. Ze względu na bardzo złe warunki pogodowe, pilot zmuszony był przerwać lot, wrócić do Irlandii i poczekać na zmianę pogody.

Gdy wiadomość dotarła do Foynes, szef lotniskowej restauracji i kawiarni Joe Sheridan poprosił pracowników lokalu, by zostali nieco dłużej i pomogli mu przygotować posiłki dla uczestników pechowego lotu. Postanowił też przywitać zestresowanych, zmęczonych i zziębniętych pasażerów rozgrzewającym napojem na bazie kawy i whiskey. Pomysł bardzo przypadł im do gustu. Jeden z pasażerów dopytywał też – mając na myśli ziarna – czy jest to kawa brazylijska. Sheridan zażartował wtedy, że nie, bo to irish coffee.

Napój został dodany do stałego menu lotniska. W 1952 roku kawa po irlandzku trafiła do Stanów Zjednoczonych wraz ze Stantonem Delaplane’em – reporterem i podróżnikiem, który po pobycie w Foynes podrzucił pomysł pracownikom kawiarni Buena Vista Cafe w San Francisco. Co ciekawe, niedługo później do tej samej kawiarni przeniósł się też Joe Sheridan, a jego napój zacząć zyskiwać popularność na całym zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych i nie tylko.

Równie ciekawe badanie przeprowadzono w 2020 roku na Uniwersytecie w Cambridge, tym razem – odnośnie do wpływu wypicia przed posiłkiem kawy z mlekiem i cukrem na „poposiłkową odpowiedź” glikemiczną i insulinemiczną organizmu. Celem jej sprawdzenia podano grupie testowej pozostającej na czczo najpierw kawę czarną i posiłek, a w kolejnym dniu kawę białą i posiłek. Wyniki były zaskakujące – wykazały, że poziom glukozy po jedzeniu był niższy w przypadku wypicia kawy z mlekiem, niż przy posiłku z czarną kawą.

Odpowiedź na pytanie, czy kawa z mlekiem szkodzi zdrowiu, może być zatem tylko jedna: nie. Można znaleźć w sieci informacje, jakoby kwasy zawarte w kawie miały reagować z białkami mleka, czyniąc ją ciężkostrawną, nie są one jednak podparte badaniami. Co więcej, badacze z Instytutu Farmacji Uniwersytetu w Lipsku stwierdzili, że nie ma silnego związku między piciem kawy a występowaniem problemów trawiennych – dotyczy to osób, które nie mają alergii na żadne składniki występujące w mleku, takie jak np. laktoza.

A co z kawą samą w sobie? Jak zwykłe espresso czy americano wpływają na ludzki organizm? O tym piszemy więcej w artykule: Czy kawa jest zdrowa? Jaki jest wpływ kawy na organizm?

Kawa z mlekiem czy bez?

Dotychczasowe badania wskazują na to, że pod względem wpływu na zdrowie nie ma większej różnicy między piciem kawy z mlekiem, a czarnej. Poza wspomnianą wcześniej różnicą w poziomie glukozy – na korzyść dla białych napojów. To jednak wątek, w którym warto poruszyć dodatkowo temat rzekomego obniżania przez mleko poziomu wchłanialności kofeiny. Czy rzeczywiście kawa z mlekiem jest słabsza?

Jak wspomnieliśmy we wstępie, nie zostały opublikowane żadne badania, które omawiałyby kwestię mocy białej kawy. Jednak wiele osób uważa, że latte czy cappuccino działają słabiej od americano – a te opinie skądś musiały się wziąć. Nie mogą być przecież międzynarodową sugestią, czyli efektem „słyszałem, słyszałam, że tak jest, więc tak musi być” o skali światowej, prawda?

Zdaje się, że to problem wynikający z… wrażeń sensorycznych. Czarna kawa jest mocniejsza w smaku – jak udowodniły badania psychofarmakologiczne z 1997 roku, stymulacja receptora smaku gorzkiego zwiększa efekt pobudzający kawy. Zatem dodanie do niej mleka może go osłabiać, choć poziom kofeiny we krwi pozostaje dokładnie taki sam.

Inną kwestią są różnice wynikające z typów przygotowywanej kawy. 30-militrowe espresso ma około 60-65 mg kofeiny (zależnie od rodzaju użytej kawy), a doppio, czyli podwójne espresso z wodą, to już około 120-130 mg kofeiny. Natomiast latte przygotowywane z pojedynczego espresso oraz mleka będzie mieć tyle kofeiny, ile kawa, z której zostało przyrządzone – czyli ok. 60-65 mg. Podobnie americano – to pojedyncze espresso z wodą. Czarna kawa doppio jest zatem mocniejsza od latte (zawiera wspomniane 120-130 mg kofeiny), ale od americano już nie (americano zawiera bowiem wspomniane 60-65 mg kofeiny).